- 1. PM.jpg (98.63 KiB) Przejrzano 22924 razy
- 2. PM.jpg (90 KiB) Przejrzano 22924 razy
- 3 ,PM.jpg (86.6 KiB) Przejrzano 22924 razy
--
Część IV
Moskwę śmiało możemy do Rzymu przyrównać. Rośnie ona, rośnie, ale w tym wzroście jak starzec zgrzybiały nachyla się ku ziemi i do upadku dąży. Więcej ona ma ziemi, aniżeli rąk do uprawy onej. Prowadzenie wojen nieustannych przez nią (w moim rozumieniu) osłabia ją, nie zaś umacnia i krzepi.
Lecz po cóż mam zapuszczać się tak daleko. Wojna teraźniejsza z Portą Otomańską i Szwedem małoż jej ludność zmniejszyły? … Jedną tylko fortecę Oczaków*(1) przywiedźmy sobie na pamięć! Jak wiele ona kosztowała Moskwę?... Wieleż to tam ludzi poległo zdolnego tak do uprawy roli, jako do powiększania ludności i mocy narodu? Jednych mróz wymroził, drugich wydusiła zaraza, trzecich wyrżnęli Turcy, czwarci zdezerterowali z mundurem i bronią? Nie jest że to zmniejszeniem sił Moskwy?
Policzmy tylko owe maleńkie utarczki, o których nas uwiadamiały czasem gazety; licząc tam 5 zabitych Moskali, 10 ranionych, gdzie ich znowu 200 lub 300 zginęło. Zwróćmy oko na odnogę finlandzką, gdzie Szwed patriotyzmem zagrzany w Waszyngtona*(a) i Wilhelma Tella*(b) puścił się ślady, aby tej przemocy mógł zrzucić jarzmo, które Moskwa gwałtem mu na kark włożyła.
Moskali mamy zawsze za zwycięzców, nigdy za zwyciężonych. Cóż to, czyli my ich uznajemy, tak jak Peruwianie Hiszpanów*(c) za bogów z rak ciskających pioruny, czyliż mniemamy ich Ajaksami*(d), albo potomkami Alcioneusza Olbrzyma*(e). Mylimy się, jeżeli tak o nich sądzimy. Moskal tymże jest człowiekiem co Polak, i nie jest Samsonem*(f), a my Filistynami, ma też same z konieczności moralnej wypływające potrzeby, co wszyscy.
A jeżeli tak jest?... Moskal więc również może być pobity, jak bywają od niego drudzy.
---
1. Przypis mój – Oczaków, miasto na Ukrainie, niegdyś należące do Wielkiego Księstwa Litewskiego, przez pewien czas stolica jednego z sandżaków Imperium Osmańskiego. W 1737 roku zdobyte zostało przez wojska rosyjskie, pod dowództwem feldmarszałka Burkharda Ch. Munnicha (komendanta Warszawy). W 1739 roku oddany Turcji i umocniony, jako potężna twierdza z 15 basztami. Podczas wojny rosyjsko-tureckiej w latach 1787-1792 zdobyty przez Rosjan po wielomiesięcznym, krwawym oblężeniu.
*a. Waszyngton, rodem z Wirginii, przywrócił wolność Amerykanom.
*b. Wilhelm Tell, rodem Szwajcar, wolną uczynił dzielniejszą Rzeczypospolitą swoją, własne życie jej poświęcając.
*c. Peru Królestwo w Nowym Świecie od Hiszpanów podbite. Peruwianie, gdy Hiszpanów pierwszy raz w kraj swój wchodzących i strzelających postrzegli, mniemali ich bogami z rąk ciskającymi pioruny, lecz potem jednego z nich zabitego ujrzawszy, bronili się dosyć odważnie i mężnie , choć kamieniami z proc tylko wyrzucanymi.
*d. Ajaks, Telemana syn, miał udzielony sobie dar od bogów, iż być nie mógł ranionym.
*e. Alcioneusz Olbrzym, miał ten przywilej, iż się mógl sam po śmierci wskrzeszać. Herkules jednakże go ubił.
*f. Samson ów Filistynów szczęką oślą gromiący, wiele dokazywał wtenczas, gdy tylko siła, nie sztuka utrzymywała przewagę. Dziś zaś wynalazek Szwarca potrafiłby go z nóg zwalić.
2. Moje uzupełnienie powyższego przypisu: najprawdopodobniej autorowi chodziło o Bertholda Schwartz`a, alchemika niemieckiego, lub duńskiego pochodzenia, z końca XIV wieku, któremu w literaturze, aż do wieku XIX, przypisuje się wynalezienie prochu strzelniczego.
cdn...